ਹਿੰਦੀ ਨਾਵਲ : ਟੋਪੀ ਸ਼ੁਕਲਾ… :: ਲੇਖਕ : ਰਾਹੀ ਮਾਸੂਮ ਰਜ਼ਾ

ਹਿੰਦੀ ਨਾਵਲ : ਟੋਪੀ ਸ਼ੁਕਲਾ… :: ਲੇਖਕ : ਰਾਹੀ ਮਾਸੂਮ ਰਜ਼ਾ
ਅਨੁਵਾਦ : ਮਹਿੰਦਰ ਬੇਦੀ, ਜੈਤੋ

ਅਨੁਵਾਦਕੀ...:
ਜਨਾਬ ਰਾਹੀ ਮਾਸੂਮ ਰਜ਼ਾ ਸਾਹਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਸ ਅਮਰ ਲਿਖਤ 'ਟੋਪੀ ਸ਼ੁਕਾਲਾ' ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੈਨੂੰ 16/02/1989 ਵਿਚ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ…ਮੈਂ 1989 ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਤੱਕ ਇਸਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਹਨੀਂ ਦਿਨੀ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਵਿਚ ਹੰਸਰਾਜ ਰਹਿਬਰ ਦੀ ਲਿਖਤ 'ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ' ਦਾ ਮੇਰਾ ਅਨੁਵਾਦ 06/01/1990 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ…ਸੋ ਇਹ ਨਾਵਲ ਮੈਂ ਭਾਅ ਬਰਜਿੰਦਰ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ ਅਜੀਤ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ...ਤੇ ਫੇਰ ਮੈਂ ਪੂਰੇ ਸਤਾਰਾਂ ਸਾਲ ਲਿਖਣ-ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ; ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੇਰੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ (ਕੋਈ ਵੀਹ ਕੁ ਸਾਲ ਬਾਅਦ) ਇਹ ਰਚਨਾਂ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕ ਮਿੱਤਰਾਂ-ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ...ਤੁਹਡੀਆਂ ਰਾਵਾਂ ਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ...ਮਹਿੰਦਰ ਬੇਦੀ ਜੈਤੋ।




ਭੂਮਿਕਾ...:

ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਉਪਨਿਆਸ ਲਿਖ ਕੇ ਕੋਈ ਖੁਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਕਿਉਂਕਿ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਹਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਟੋਪੀ ਸਾਹਵੇਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਰੱਸਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਟੋਪੀ ਮੈਂ ਵੀ ਹਾਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਜਿਹੇ ਹੀ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵੀ ਹਨ। ਅਸਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਟੋਪੀ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਇਕ ਅੰਤਰ ਹੈ…ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਮੌਕੇ 'ਕੰਪਰੋਮਾਈਜ਼' ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ; ਤੇ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਜਿਊਂ ਵੀ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਟੋਪੀ ਕੋਈ ਦੇਵਤਾ ਜਾਂ ਪੈਗੰਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਉਸਨੇ 'ਕੰਪਰੋਮਾਈਜ਼' ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਲਈ। ਪਰ 'ਆਧਾ ਗਾਂਵ' ਵਾਂਗ ਇਹ ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਜਾਂ ਕਈ ਆਦਮੀਆਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ...ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹੈ; ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਹੀਰੋ ਵੀ ਸਮਾਂ ਹੀ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਿਵਾਏ ਕੋਈ ਇਸ ਲਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਹੀਰੋ ਬਣਾਇਆ ਜਾਏ।